ကမျၢၢ်အကကွဲၢ်အါမးဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဖဲယူၤကရ့ဝ့ၢ်ခိၣ်

ဖဲမါရံယူၤဖိလ်ဝ့ၢ်အပူၤ တၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်ထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ ယူၤကရ့ဝ့ၢ်ခိၣ် ခံၣ်ယဲၣ်ဗ် အဝ့ၢ်ခိၣ်စံးဝဲဒၣ် ကမျၢၢ်အနီၣ်ဂံၢ်တဝာ်ဃၣ်ဃၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဖဲဝ့ၢ်ခိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ။

Residents of Irpin and Bucha, in the Kyiv region, flee fighting via a destroyed bridge on 10 March 10, 2022. Source: Getty / Chris McGrath

စးထီၣ်လၢအပူၤကွံာ်ခံနွံရၢၢ်ရှါနုာ်လီၤဂုာ်ဆူၣ်ယူၤကရ့ကီၢ်န့ၣ် ရၢၢ်ရှါဒီး ယူၤကရ့ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအလီၢ်လးထီသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးအပူၤ တမၤန့ၢ်တၢ်သးလီၤပလိာ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်အဃိ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်အါထီၣ်လၢ တယံၤဘၣ်အတီၢ်ပူၤ ရၢၢ်ရှါကနုာ်လီၤကဝီၤန့ၢ် ယူၤကရ့အဝ့ၢ်ခိၣ် ခံၣ်ယဲၣ်ဗ် န့ၣ်လီၤ။

ဖဲမုၢ်လ့ၢ်ဧိၤန့ၣ် ရၢၢ်ရှါဒီး ယူၤကရ့ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ်သ့ၣ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးဝံၤအလီၢ်ခံ ယူၤကရ့ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ် ဒံမါထြိ ခူလဲဘါ စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤအတၢ်လဲၤထီလဲၤထီတအိၣ်နီတမံၤဘၣ် အမဲာ်ညါ ကမၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးထဲ ၂၄နၣ်ရံၣ်အဂီၢ်ဒၣ်လဲာ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ။ မ့မ့ၢ်ရၢၢ်ရှါ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ် ဆၢကၠံလၣ်ရိၣ် စံးဝဲဒၣ် ရၢၢ်ရှါကဆဲးမၤဝဲဒၣ်တၢ်တဲသကိးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။

Refugees from Ukraine gather near the Polish-Ukrainian border in Hrebenne, southeastern Poland Source: PAP

ဖဲမုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤန့ၣ် ရၢၢ်ရှါသုးသ့ၣ်တဖၣ်ကဝီၤန့ၢ်ဝဲဒၣ် ယူၤကရ့ဝ့ၢ်အစှၤကတၢၢ်လွံၢ်ဖျၢၣ် အမဲာ်ညါ သုးသိလ့ၣ်ထးတြီတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဆဲးလဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်ဆူ ဝ့ၢ်ခိၣ် ခံၣ်ယဲၣ်ဗ် မုၢ်ထီၣ်ကလံၤစိၤအနၢၣ်ထံးတကပၤန့ၣ်လီၤ။

တကတီၢ်ဃီန့ၣ် ကလံၤထံးကဘီသ့န့ဝ့ၢ် မါရံယူၤဖိလ် လၢရၢၢ်ရှါကဝီၤဃာ်အီၤစ့ၢ်ကီးတၢ်ဒုးဆဲးကဲထီၣ်ကွ့ၢ်ကွံၢ်န့ၣ်လီၤ။ တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲ ရၢၢ်ရှါတ့ၢ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်ဆူယူၤကရ့ ဖိသၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်ဝံၤတသီအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ။ ခီဖျိလၢတၢ်ကွံာ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်အဃိ ပှၤသံအိၣ်ဝဲဒၣ် ၃ဂၤ လၢအပၣ်ဃုာ်ဖိသၣ်မုၣ်ဖိတဂၤန့ၣ်လီၤ။

ယူၤကရ့ ကီၢ်ခိၣ် ဘလီးဒံၤမံ ဆံနဲၣ်စကံ စံးဝဲဒၣ်တၢ်အံၤမ့ၢ် ရၢၢ်ရှါ အတၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အကွီၢ်မ့ၣ် ဒီး ယူၤရပၤကရၢဖှိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် ဆီၣ်ထွဲဝဲဒၣ်အတၢ်ကတိၤအံၤန့ၣ်လီၤ။

ကီၢ်အမဲရကၤ ပှၤပၢၤစ့ကိတိာ် ကၠဲနဲၣ် ယ့လ်လဲ စံးဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်တၢ်ပညိၣ်လၢကမျၢၢ်အဖီခိၣ်ဒံးအံၤမ့ၢ်တၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်အၢတၢ်သီ တၢ်တဂ့ၤတဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ဝၣ်ရှ့ၣ်ထၣ်ဒီး ယူရကပၤသိၣ်မှံၤသ့ၣ်တဖၣ် ကတဲာ်ကတီၤပာ်လံဝဲဒၣ် တၢ်ကပာ်လီၤတၢ်တြီဃံာ် ရၢၢ်ရှါကီၢ် လၢတၢ်တမၤတ့ၢ်အီၤနီတဘျီဒံးဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။

ရၢၢ်ရှါအသုးသ့ၣ်တဖၣ်စံးလၢ တၢ်ကွံာ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်ဆူ တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ယူၤကရ့ အတၢ်မၤအ့န့ မၤသးဒိၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ။

မံးစထၢၣ် ဆံနဲၣ်စကံ စံးဝဲဒၣ် ဖဲမုၢ်ပျဲၤအနံၤန့ၣ် ဖဲဆူမံးဝ့ၢ်၊ အဲနါဟိဒါဝ့ၢ်ဒီး ခံၣ်ယဲၣ်ဗ်ဝ့ၢ် ကပိၤကပၤ ဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်သုးပူၤဖျဲးကွံာ် ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ် အစှၤကတၢၢ်အဂၤ ၃၅ဝဝဝ န့ၣ်လီၤ။

မါရံယူၤဖိလ်ဝ့ၢ် အဝ့ၢ်ခိၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်အိၣ်သး လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ မါရံယူၤဖိလ်ဝ့ၢ်အပူၤန့ၣ် လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်ထီၣ် ဒီးတၢ်ဒုးအသီတဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ကမျၢၢ်သံအိၣ်အါန့ၢ်အဂၤ ၁၂ဝဝ န့ၣ်လီၤ။

Ukrainian emergency employees and volunteers carry an injured pregnant woman from the damaged by shelling maternity hospital in Mariupol, Ukraine,March 9, 2022. Source: AP

စးထီၣ်ဖဲလါဖ့ၤဖြူၤအါရံၤ ၂၄သီ ရၢၢ်ရှါနုာ်လီၤဒုးဆူၣ်ယူၤကရ့န့ၣ် ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတယာ်လၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲအနီၣ်ဂံၢ်န့ၣ် အိၣ်အါန့ၢ် ၂ ့၃ကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ။

ယူၤကရ့ကီၢ် ဘျီၣ်ဒိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအဘၣ်ဃာ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အဂ့ၢ် လ့ၢ်ယူၣ်မဲလါ ဒဲနံဆိဘါ စံးဝဲဒၣ် စးထီၣ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ကဲထီၣ်န့ၣ် ယူၤကရ့အပူၤ ဖိသၣ်သံအစှၤကတၢၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ် ၇၁ဂၤ ဒီး ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်အါန့ၢ်အဂၤ ၁ဝဝန့ၣ်လီၤ။

ကီၢ်အမဲရကၤဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီ အိၣ်ဒီးတၢ်သးလီၤပလိာ်လၢကသူစ့လၢယူၤကရ့ဒီး အဝဲသ့ၣ်သိၣ်မှံၤဖဲယူၤရပၤမုၢ်ထီၣ်တကပၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ဘူးထီၣ်လၢ ဒီလၣ် ၁၄ဘံလယၢၢ် နာ်သက့ဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီကဘၣ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်န့ၣ်လီၤ။

တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်တကတီၢ်ဃီဖဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤကရၢသးလီၤပလိာ်လၢ ကဟ့ၣ်လီၤဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့ဒီလၣ် ၂ ့၄ဘံလယၢၢ် ဒ်အမ့ၢ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူ ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယူၤကရ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ။

ဖဲတနွံအံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ကီၢ်အမဲရကၤ တြီတံာ်ဝဲဒၣ် ရၢၢ်ရှါ အတၢ်ဆှၢနုာ် ရ့ၣ်နီၣ်သိဒီးဂာ်သဝံ သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ကီၢ်ခဲနဒၣ်စ့ၢ်ကီး မၤပိာ်ထွဲဝဲဒၣ်ဒ်သိးကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ်လီၤ။ အဲလလံးကီၢ်စံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကပာ်လီၤ တၢ်တြီတံာ်ဒ်သိးအံၤ ဖဲတနံၣ်ညါအံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ။